Lang heb ik getwijfeld of ik me zou begeven in de wereld van de genetische genealogie (DNA-onderzoek). Uiteindelijk gaf het Panzer-mysterie de doorslag. Het lijkt er op dat DNA-onderzoek de enige manier nog is om te achterhalen wie de biologische vader was van Joanna Josephina Panzer. En dan nog is de kans heel klein. Maar wie weet welke deuren dit onderzoek opent. Het is in ieder geval een heel nieuwe ervaring.
Kanttekeningen en obstakels
Hoewel DNA-onderzoek nieuwe mogelijkheden opent op het gebied van genealogisch onderzoek, kent ook dit zijn beperkingen. Voor mijn specifieke onderzoeksvraag loop ik onder meer aan tegen de volgende obstakels:
- Tussen Johannes Fritz Panzer en mij zitten 4 generaties. Je erft ongeveer 50% van het DNA van ieder van je ouders. Iedere generatie gaat dus ook ongeveer 50% van het DNA verloren. Als Johannes Fritz Panzer de vader was van Joanna Josephina en daarmee mijn betovergrootvader, zal ik slechts om en nabij de 6% van zijn DNA hebben geërfd. Aangezien dit geen exacte wetenschap is, kan het echter wat meer, maar ook nog minder zijn.
- Ik ben in feite op zoek naar nakomelingen van Carl Friedrich Wilhelm Panzer en Christine Marx, de ouders van Johannes Fritz Panzer en mijn bet-betovergrootouders. Nakomelingen van hen in dezelfde generatie als ik zouden “fourth cousins” zijn (hier is in het Nederlands helaas geen vergelijkbaar begrip voor). De kans dat ik “match” met deze nakomelingen is redelijk klein. We hebben immers allemaal nog maar een heel klein stukje Panzer-DNA geërfd en niet noodzakelijkerwijs hetzelfde stukje (wat wel nodig is om te matchen). Bovendien zijn er ongelofelijk veel mensen in de categorie “fourth cousins”. Je hebt immers 32 bet-betovergrootouders, die allemaal honderden achter- achter- achterkleinkinderen kunnen hebben. Om tussen al die mensen precies degenen te vinden die afstammen van Carl Friedrich Wilhelm en Christine is natuurlijk een fikse opgave!
- Hoewel DNA-onderzoek tegenwoordig redelijk populair is, hoeft dat nog niet te betekenen dat de mensen die ik zoek ook een DNA-test hebben gedaan, of misschien hebben ze het bij een ander bedrijf gedaan. En zelfs als ze het wel hebben gedaan, dan wil dat nog niet zeggen dat ze geïnteresseerd zijn in familiegeschiedenis. Veel mensen doen zo’n onderzoek alleen om erachter te komen wat hun etniciteit is, en reageren helaas niet op contactverzoeken van familieonderzoekers.
- Voor zover ik weet ben ik de enige die in mijn directe familie een DNA-onderzoek heeft gedaan. Dat betekent dat ik de meeste van mijn matches niet direct kan plaatsen in een bepaalde hoek van mijn familie. Als ik bijvoorbeeld een neef of tante had, die ook een test had gedaan, zou ik alle gezamenlijke matches aan die kant van de familie kunnen plaatsen en daarmee wordt de groep uit te zoeken matches al weer wat kleiner![1]
Als Johannes Fritz Panzer niet de vader was van Joanna Josephina, wordt het natuurlijk nog veel ingewikkelder om te achterhalen wie haar vader was. Voorlopig begin ik dus maar met de hypothese dat hij wel haar vader was en probeer dat te bewijzen aan de hand van DNA.
Resultaten
Ik heb mijn DNA-onderzoek laten doen door FamilyTreeDNA (FTDNA). Om mijn kansen op bruikbare matches te vergroten, heb ik vervolgens de resultaten van dit onderzoek ook ondergebracht in de databases van MyHeritage en GedMatch.
FTDNA heeft van de bovenstaande sites de kleinste database. Toch had ik hier al direct 1222 matches. Helaas heb ik tot op heden nog geen van die matches kunnen plaatsen in een bepaalde hoek van mijn stamboom. Ook de matches bij MyHeritage en Gedmatch hebben tot nog toe geen resultaat opgeleverd, maar we blijven optimistisch. Ten eerste groeien al deze databases nog dagelijks en krijg ik er dus geregeld nieuwe matches bij. Ten tweede is het uitzoeken van matches, zeker die via een bet- betovergrootouder gaan, een enorme klus waar ik voorlopig nog niet klaar mee zal zijn.
Een andere invalshoek van het Panzer-vraagstuk is wellicht mijn etniciteit. FTDNA heeft op basis van mijn DNA een inschatting gemaakt waar mijn voorouders vandaan komen. Voor zover ik mijn stamboom tot nu toe heb uitgezocht komen al mijn voorouders uit Nederland, met een enkele uitstap hier en daar naar onze buurlanden België en Duitsland. Deze landen vallen in de etniciteits-profielen van FTDNA allemaal onder Centraal Europa. Ik verwachtte dus dat mijn etniciteit voor het overgrote percentage in die categorie zou vallen. Dit bleek echter voor slechts 41% het geval te zijn, minder dan de helft dus. Voor 37% (een bijna even groot deel!) schatten ze mij in als Scandinavisch, 22% als Iers.
Etniciteitsberekeningen moeten we met een kleine korrel zout nemen. Het is een wetenschap die nog volop in ontwikkeling is en de percentages die gegeven worden zijn voor een goed deel afhankelijk van de referentiepopulatie die het bedrijf gebruikt. We kunnen dus wel stellen dat ik 100% Europees ben, maar de onderverdeling in de verschillende delen van Europa kan mettertijd ook nog wijzigen. Toch is het boeiend om te zien hoeveel van mijn DNA niet afkomstig is uit Centraal Europa, waar we het eigenlijk zouden verwachten. Komt dit enkel door de invloed van de Vikingen, zoveel honderd jaar geleden? Die moeten wel in alle takken van mijn stamboom zijn doorgedrongen om zo’n hoog percentage van mijn DNA te claimen (we zagen immers eerder al dat iedere generatie zo’n 50% van het DNA verloren gaat). Zou het hoge percentage misschien te verklaren zijn doordat Johannes Fritz Panzer niet de vader was van Joanna Josephina? Was haar vader een Noorse handelaar met Iers bloed, die de haven van Antwerpen aandeed? Voorlopig blijven het vragen, hopelijk komen er ooit ook antwoorden!
–> Lees snel dit blog voor een update! <–
[1] Mocht er iemand geïnteresseerd zijn in het doen van een DNA-test, dan ben ik uiteraard van harte bereid hierbij te helpen en adviseren. Een belangrijke tip is in ieder geval: Wacht tot de DNA-test van je keuze in de aanbieding is (dit gebeurt met enige regelmaat), want het zijn redelijk prijzige onderzoeken.
<- Terug naar Varia <-